Cmentarz Montparnasse – od wiejskich pól do nekropolii
Cmentarz Montparnasse został założony w 1824 roku, w tym samym czasie co inne główne nekropolie Paryża – Cmentarz Père-Lachaise na wschodzie i Cmentarz Montmartre na północy. Wcześniej na tym terenie znajdowały się pola uprawne i gospodarstwa rolne, a także skromny cmentarz Vaugirard i Sainte-Catherine.
Decyzja o utworzeniu nowych, dużych cmentarzy poza ówczesnymi murami miasta wynikała z przepełnienia dotychczasowych nekropolii i względów sanitarnych. Cmentarz Montparnasse, zwany początkowo Cmentarzem Południowym (fr. Cimetière du Sud), miał odciążyć inne paryskie miejsca pochówku.
Z biegiem lat nekropolia rozrastała się i zyskiwała na znaczeniu. W 1860 roku, wraz z rozszerzeniem granic Paryża, Cmentarz Montparnasse znalazł się w obrębie miasta. Dziś zajmuje powierzchnię około 19 hektarów, co czyni go drugim co do wielkości cmentarzem stolicy Francji, po Père-Lachaise.
„Cmentarz Montparnasse to miejsce niezwykłe, przesiąknięte historią i sztuką. Spacerując wśród grobów, można odczuć ducha minionych epok i poznać losy wielu wybitnych postaci, które tworzyły kulturę Francji i Europy.” – mówi historyk sztuki prof. Élisabeth Brouillet, specjalistka od rzeźby sepulkralnej.
Sławni i zasłużeni – groby znanych osobistości
Cmentarz Montparnasse jest miejscem spoczynku wielu znanych osobistości ze świata kultury, nauki i polityki. Wśród najbardziej znanych nazwisk można wymienić pisarzy Charlesa Baudelaire’a, Jeana-Paula Sartre’a i Simone de Beauvoir, malarzy Amadeo Modiglianiego i Mana Raya, czy słynnego szachistę Aleksandra Alechina.
Na Montparnasse pochowanych jest także wielu zasłużonych Polaków, m.in. poeta Juliusz Słowacki (którego prochy później przeniesiono na Wawel), generał Władysław Zamoyski, malarz Olga Boznańska czy kompozytor Zygmunt Stojowski. Łącznie na cmentarzu znajduje się około 57 polskich grobów, w tym 9 zbiorowych.
Jednym z najbardziej okazałych pomników na Montparnasse jest grobowiec wynalazcy lampy naftowej Charlesa Pigeona, który sam nabył działkę i zaprojektował swoje miejsce pochówku na 10 lat przed śmiercią. Monument wyróżnia się barokowym rozmachem i bogactwem detali rzeźbiarskich.
| Znane osoby pochowane na Cmentarzu Montparnasse |
|---|
| Charles Baudelaire – poeta |
| Jean-Paul Sartre – filozof i pisarz |
| Simone de Beauvoir – pisarka i feministka |
| Amadeo Modigliani – malarz |
| Man Ray – artysta i fotograf |
| Aleksander Alechin – szachista |
| Juliusz Słowacki – poeta (grób pusty) |
Sztuka sepulkralna – pomniki i rzeźby nagrobne
Cmentarz Montparnasse to prawdziwa galeria sztuki pod gołym niebem. Wśród grobów i pomników można podziwiać dzieła wybitnych rzeźbiarzy i artystów, takich jak Constantin Brâncuși, Antoine Bourdelle czy Ossip Zadkine.
Jednym z najbardziej niezwykłych obiektów na cmentarzu jest grób rumuńskiego rzeźbiarza Constantina Brâncuși, który sam zaprojektował swoje miejsce pochówku. Prosty, abstrakcyjny monument z białego marmuru kontrastuje z tradycyjnymi, figuralnymi rzeźbami i stanowi manifest modernistycznej estetyki artysty.
Uwagę zwraca także grób rosyjskiego malarza Chaima Soutine’a, ozdobiony ekspresyjną, pełną dynamizmu rzeźbą autorstwa Ossipa Zadkine’a. Przedstawia ona postać artysty w charakterystycznej pozie, z pędzlem w dłoni, jakby w twórczym uniesieniu.
Spacer po Cmentarzu Montparnasse to dla mnie zawsze niezwykłe przeżycie. Wśród zieleni i ciszy można odkrywać prawdziwe perły sztuki rzeźbiarskiej, które upamiętniają zarówno znane, jak i zapomniane postaci. Każdy pomnik ma swoją historię i symbolikę, którą warto kontemplować i odkrywać.
Polskie akcenty na Montparnasse
Cmentarz Montparnasse to ważne miejsce pamięci dla Polaków we Francji. Oprócz wspomnianych już grobów znanych rodaków, na nekropolii znajduje się także zbiorowy grób weteranów powstań listopadowego i styczniowego oraz innych ruchów niepodległościowych.
Szczególnie wzruszający jest pomnik upamiętniający polskie dzieci, ofiary bombardowań podczas II wojny światowej. Rzeźba przedstawia grupę dzieci, które chronią się pod skrzydłami anioła. To przejmujące świadectwo tragicznych losów najmłodszych w czasie wojny.
Warto także zwrócić uwagę na grób polskiego malarza Tadeusza Makowskiego, ozdobiony prostym, kamiennym krzyżem. Ten wybitny artysta, związany z kręgiem paryskiej bohemy, zyskał sławę dzięki swoim nastrojowym obrazom przedstawiającym życie codzienne i pejzaże.
Zwiedzanie Cmentarza Montparnasse – praktyczne wskazówki
Cmentarz Montparnasse jest otwarty dla zwiedzających codziennie, od godziny 8:00 do 18:00 (w zimie do 17:30). Wstęp jest bezpłatny. Przy głównym wejściu można otrzymać bezpłatną mapę z zaznaczonymi grobami znanych osobistości.
Najlepiej zwiedzać nekropolię wiosną lub latem, kiedy zieleń i kwiaty tworzą niezwykłą scenerię. Warto zarezerwować sobie przynajmniej 2-3 godziny na spokojny spacer i kontemplację tego wyjątkowego miejsca.
Dla osób zainteresowanych pogłębieniem wiedzy o historii i sztuce Cmentarza Montparnasse dostępne są także zorganizowane wycieczki z przewodnikiem, które można rezerwować przez internet lub w biurach turystycznych.
Podsumowanie – Cmentarz Montparnasse jako miejsce pamięci i refleksji
Cmentarz Montparnasse to nie tylko miejsce pochówku, ale także niezwykła przestrzeń, w której historia splata się ze sztuką, a pamięć o wybitnych postaciach trwa w kamiennych monumentach. Spacer po tej nekropolii to okazja do refleksji nad przemijaniem, ale także do odkrywania piękna i symboliki sztuki sepulkralnej.
Dla Polaków Cmentarz Montparnasse ma szczególne znaczenie, jako miejsce spoczynku wielu zasłużonych rodaków, którzy na stałe wpisali się w historię i kulturę Francji. Odwiedzając ich groby, oddajemy hołd ich pamięci i wkładowi w budowanie polsko-francuskich więzi.
Jeśli planujesz wizytę w Paryżu, koniecznie uwzględnij w swoim programie spacer po Cmentarzu Montparnasse. To niezwykłe doświadczenie, które na długo pozostanie w Twojej pamięci. A jeśli miałeś już okazję odwiedzić tę nekropolię, podziel się swoimi wrażeniami i refleksjami w komentarzach poniżej.
